Een stiel als geen ander: alpenhoornbouwer François Morisod.

Handwerk. Rond de witte tent op Plaine des Ecluses voor ons hotel in Nendaz heerst op de openingsdag van het Cor des Alpes Festival een drukte die kan tellen. Met de alpenhoorn worden ook andere lokale tradities drie dagen lang in het adembenemende decor van de Zwitserse Alpen geëtaleerd. De perfecte gelegenheid om een stevige duik te nemen in een voor ons totaal onbekend folkloristisch bad. Op Plaine des Ecluses, het epicentrum van het festival, ontmoeten we François Morisod die 15 jaar geleden omschoolde van meubelrestaurateur tot alpenhoornbouwer. De juiste man op de juiste plek dus, want als er iemand verstand heeft van dit rare blaasinstrument, dan is hij het wel. In zijn kleine stand geeft hij tekst en uitleg. Schaaf in de ene hand, een glas wijn in de andere.

Mondstukken bepalen de toon van het instrument.

'De alpenhoorn bestaat al vele eeuwen en was oorspronkelijk een communicatiemiddel in de bergen,' zegt François. 'Maar vandaag wordt hij uitsluitend gebruikt als  muziekinstrument.' François maakt de instrumenten volledig met de hand.  Hij werkt er gemiddeld twee per maand af. 'Het beste hout om een hoorn te maken is dat van een sapin rouge die op een arme ondergrond groeit en na rooiing nog zes jaar in de open lucht moet drogen. Voor de mondstukken gebruik ik verschillende soorten hard hout,' gaat hij enthousiast door. 'Ze moeten vooral vochtbestendig zijn. Heel typisch voor de alpenhoorn is z'n natuurlijke, lage klank. De hoorn zelf, gemiddeld 3,69 m lang, werkt als een soort versterker, het mondstuk bepaalt eigenlijk de toon.' En het prijskaartje? 'Je koopt al een standaardmodel voor 3500 CHF, maar voor een alpenhoorn op maat moet je toch iets dieper in je buidel tasten,' lacht hij.

Tamagawa Alphorn Group.

Tamagawa meets Nendaz. Drie dagen lang wordt Nendaz letterlijk overspoeld met alpenhoornblazers. We zien ze door de stad wandelen met hun lange hoorn op de schouder en overal horen we het geschal. In de tent geven enkele alpenhoorngroepen een demonstratie van hun kunnen. Zwitsers, Duitsers, Oostenrijkers, Fransen, zelfs Amerikanen passeren de revue. Maar de meest opvallende verschijning is de Tamagawa Alphorn Group uit Japan. Voor hen lijkt het de normaalste zaak van de wereld, maar voor ons is het surrealistisch om ze in traditionele Zwitserse klederdracht te zien rondwandelen. Het ludieke gezelschap kan alvast op ieders sympathie rekenen. We maken een praatje met een van de mannen van de groep die ons in moeilijk verstaanbaar Engels uitlegt hoe je zo'n ding bespeelt. Hij daagt ons uit om het zelf eens te proberen. Het lijkt makkelijk, maar pas na veel moeite krijgen we enkele valse klanken door de lange hoorn geblazen.

Alpenhoornblazers geven het beste van zichzelf voor een 'blinde' jury.

Zwitserse neutraliteit. Op een kleine bergweide net buiten het centrum van Nendaz blazen de meer dan 150 kandidaten de ziel uit hun lijf tijdens het officiële concours. Om de onpartijdigheid van de jury te garanderen, wordt er geluisterd en beoordeeld vanuit een gesloten tent. Zwitsers staan dan ook bekend om hun legendarische neutraliteit. Op de bergweide komt het geluid van de alpenhoorn pas echt goed tot z'n recht. De stilte die het talrijk opgedaagde publiek respecteert terwijl er gespeeld wordt is indrukwekkend. We zien mannen- en vrouwenensembles, gemengde groepen, duo's en enkele solospelers. Er zijn ook opvallend veel vrouwen bij. Een van hen is Laetitia De Gruijter, een Belgische uit Kalmthout die flarden Beethoven, Rossini en Verdi aan elkaar rijgt onder groot bijval van  het publiek. Voor haar is het al het derde jaar op rij dat ze deelneemt aan deze wedstrijd.

Op alpenhoornblazen staat leeftijd noch geslacht.

'Mijn moeder heeft nog alpenhoornlessen gevolgd in Montreux,' vertelt ze. 'Tien jaar geleden heb ik het thuis zelf ook geprobeerd.' Ze kreeg de smaak te pakken en ging lessen volgen. Eerst privé via de toeristische dienst van Nendaz, daarna nam ze groepslessen. Iedere zomer zakt Leatitia een weekje naar Nendaz af om haar techniek bij te schaven.  'Je hoeft geen noten te kennen om alpenhoorn te spelen, maar het helpt wel. Het leuke aan de wedstrijd  in Nendaz is dat iedereen ongeacht het niveau mag meedoen,' besluit ze. Wij duimen alvast voor onze sympathieke landgenote.

In de wolken met muziek.

Lutte Suisse. Op zondag, de laatste dag van het festival, is het ontzettend druk bij de telecabines van Nendaz. De kabelbaan voert ons naar het bergmeer van Tracouet voor de hoogdag van het Alpenhoorn Festival waar we pas echt zullen worden ondergedompeld in de Zwitserse folklore. Het uitzicht vanaf 2200m hoogte is adembenemend mooi. Het lijkt of de halve stad naar Tracouet is afgezakt. De traditionele markt met streekproducten en handicrafts oogst veel bijval. Rond de foodstandjes hangt de indringende geur van kaasfondue. Een uit de kluiten gewassen Saint-Bernard komt op ons afgewandeld, besnuffelt ons even en loopt rustig verder. Dit is het Zwitserland uit de boekskes.

Vendeliers en soneurs: Zwitserse tradities op z'n best.

Vendeliers in traditionele kledij zwaaien de ziel uit hun lijf bij het meer en proberen de maat te houden van de alpenhoorns die hen begeleiden. Wanneer 'Les Compagnons Soneurs' voorbijtrekken is het even schrikken. Met de enorme koeienbellen die ze vanuit hun heupen bewegen, maken ze een hels, ritmisch bijna bezwerend geluid. Het lijkt ons een hele kunst om met zo'n bel - net geen klok - rond te lopen en in de maat te blijven. Stoere kerels dagen elkaar uit voor een rondje Lutte Suisse op een enorme berg zaagsel. Deze Zwitserse variant van het worstelen zit vandaag weer stevig in de lift. Het is best spannend om te zien hoe deze jonge bösen elkaar naar de korte worstelbroek  grijpen en in het stof doen bijten.

Lutte Suisse is ontzettend populair bij jong en oud.

Het moment suprême van de dag en meteen van het hele festival, is het 'Morceaux d'Ensemble' waarbij alle deelnemers aan het concours samen een stuk spelen. De formatie van 150 alpenhoorns bij het meer is niet alleen indrukwekkend om te zien, maar ook om te horen. Als ze beginnen spelen kan je een speld horen vallen. De Japanners, onze Belgische inzending, de Zwitsers die we leerden kennen, ze staan er allemaal. Het hele plaatje klopt: alpenhoornsblazers in typische klederdracht die hun lage, bijna klagende tonen de bergen inblazen. Het geeft het typisch Zwitserse decor nog een extra dimensie.

Noten lezen is handig, maar geen must voor alpenhoornblazers.

Het is verbazend hoe we als volslagen leken dit instrument, dat een brede waaier van muziekgenres aankan, hebben leren waarderen. Als we bij een van de dranktentjes van ons glas Fendant nippen, zien we Laetitia weer. Een prijs zat er ook dit jaar niet in, maar ze is extra gemotiveerd om haar techniek verder aan te scherpen. 'Ik moet nog een en ander leren,' zucht ze. 's Avonds ontmoeten we nog een Belgische, in restaurant Les Etagnes bij de telecabines dat sinds 2006 gerund wordt door een Nederlands-Belgisch koppel. Dit keer geen diner met Zwitserse kost, maar een met invloeden uit de wereldkeuken. Traditie is leuk, maar op het bord hebben we toch graag wat variatie.

Zin om zelf een duik te nemen in de Zwitserse folklore? Het Cor des Alpes Festival Nendaz 2018 gaat door van 20 tot 22 juli en is helemaal gratis. Meer info: www.nendazcordesalpes.ch  Info over Nendaz: www.nendaz.ch en Zwitserland algemeen: www.myswitzerland.com

Vervoer: wij vlogen met Swiss Air naar Zurich, 6x per dag h/t vluchten vanuit Brussel. Wintersporters die naar Zwitserland vliegen met Swiss Air betalen geen toeslag voor het vervoer van hun eerste wintersportmateriaal. Van Zurich reden we met de trein naar Sion, dan met de bus naar Nendaz. 

Slapen: wij sliepen in het chique en stijlvolle Hôtel Nendaz 4 Vallees (4* superior) pal in het centrum van Haute-Nendaz. Een mix van trendy en klassiek Zwitserse kamers. Relaxen kan je volop in het houten decor van hun meer dan 2000 m2 grote Spa des Bisses. Twee uitstekende restaurants: Eagle Carnotzet en Clos des Cimes waar je respectievelijk traditioneel Zwitsers of modern bistronomisch eet. Uitgebreid en lekker ontbijt, al dan niet op het terras.