 |
Bijna nergens vind je op zo'n kleine oppervlakte zoveel Unesco Werelderfgoed als in Henegouwen. Twintig sites om precies te zijn, waarvan hoofdstad Bergen (Mons) er alleen al vijf voor z'n rekening neemt. En waar (wereld-) erfgoed is, is cultuur. Ik trok naar de stad in de Borinage waar je kunst niet alleen in de musea, maar ook gewoon op straat kan bewonderen. Deel 1: Van Belfort tot Botero, de culturele highlights.
 |
| Belfort van Bergen. |
De koffiepot van Bergen. 'Figure-toi une énorme cafetière flanquée au dessous du ventre de quatre théières moins grosses,' schreef Victor Hugo in 1837 in een brief aan z'n beminde Adèle. Een toren met een enorme koffiepot erop, geflankeerd door vier theekopjes, de Franse dichter had een uitgesproken mening over het Bergense belfort. Dat was zijn goed recht uiteraard, maar wel kort door de bocht. Ik daarentegen vind het belfort, dat in 1662 gebouwd werd op de restanten van het oude Gravensteen, een stadsicoon meer dan waardig. Het is het enige Belgische belfort in Barokstijl en werd samen met 56 andere uit België en Noord-Frankrijk in 1999 door Unesco erkend als Werelderfgoed. Omdat het op het hoogste punt van Bergen staat, geniet ik er van een waanzinnig panorama. Al zijn de bergen rondom niet allemaal authentiek. Sommige zijn gewoon begroeide mijnterrils, zoals de bekende van Héribus.
"Een toren met een enorme koffiepot erop, geflankeerd door vier theekopjes, Victor Hugo had een uitgesproken mening over het Bergense belfort."
 |
| Collégiale Sainte-Waudru. |
Een toren (die er geen is). Victor Hugo merkt in z'n brief aan Adèle verder terecht op dat het belfort en niet het monumentale Collégiale Sainte-Waudru (Sinte-Waltrudis) het hoogst boven de stad uitsteekt. Wie de basis van de lage kerktoren bekijkt, begrijpt meteen dat die bedoeld was voor een veel hogere. Volgens de oorspronkelijk plannen zou de toren 190m hoog worden, waarmee hij het belfort letterlijk naar de kroon (of koffiepot) had kunnen steken. Met de bouw ervan werd halfweg de 15e eeuw begonnen, maar de werken werden in 1691 abrupt gestaakt waardoor hij maar nét het schip overstijgt. De Bergenaars hebben intussen leren leven met hun toren die er eigenlijk geen is. 'C'est la tour de Sainte-Waudru, on n'en verra pas le bout,' is het Monse excuus bij uitstek voor een klus die maar niet afgeraakt.
 |
| Sinte-Waltrudiskerk. |
De Sinte Waltrudiskerk is niet alleen een schoolvoorbeeld van Brabantse gotiek, tegelijk is het een gigantisch museum. Ik draag geen aureool, maar religieuze kunst van welke strekking dan ook, heeft me altijd al geboeid. Wat me meteen opvalt in de kerk, is de verticale symmetrie van het schip dat volop grandeur uitstraalt. De talrijke glas-in-loodramen zorgen overal voor kleurrijke projecties. Ze werden begin 16e eeuw door Maximiliaan van Oostenrijk aan de kerk geschonken. Ik zie er majestueuze beelden van de meester-beeldhouwer van Keizer Karel V, de reliekschrijnen van Sinte-Waltrudis en gerecupereerde beelden van het indrukwekkend albasten doksaal dat tijdens de Franse revolutie gesloopt werd. Dé blikvanger in de kerk is de Car d'Or in onvervalste Louis XVI stijl. En zoals dat meestal met gouden koetsen het geval is, hangt er een pittig verhaal aan vast.
"C'est la tour de Sainte-Waudru, on n'en verra pas le bout," is het Monse excuus bij uitstek voor een klus die maar niet afgeraakt."
 |
| Sinte-Waltrudis (Musée du Doudou). |
Doudou. Elk jaar, op Drievuldigheidszondag, bolt de Gouden Koets de kerk uit tijdens de Ducasse van Mons, Doudou in de volksmond. Dan worden de relieken van Sinte-Waldetrudis onder veel belangstelling op de koets geladen en door de stad gereden. De apotheose volgt wanneer het 2 ton zware rijtuig de steile helling van Sint-Waldetrudis nadert. Aangemoedigd door duizenden omstaanders moet de koets in één beweging de helling opgeduwd worden, zoniet komt er een jaar lang onheil over de stad. Maar het absolute hoogtepunt van de Doudou is de 'Lumençon', het gevecht van Sint-Joris met de draak op la Grand Place. Aan dit met veel precisie geregisseerde gevecht van goed tegen kwaad nemen honderden figuranten deel. De draak verdedigt zich door met z'n staart te zwaaien met aan het eind een bos paardenharen. De clou bestaat erin om als toeschouwer zo'n haartje te bemachtigen, wat een jaar lang geluk brengt. Bergenaars vertellen me zelfs dat een drakenhaartje het meest precieuze cadeau is dat je iemand kan geven. In het interactieve Musée du Doudou wordt me het hele gebeuren nog eens helder uitgelegd. Ik leer er ook dat dit razend populaire volksfeest er vooral een van samenhorigheid en solidariteit is. De Ducasse van Mons werd in 2005 Unesco Werelderfgoed.
 |
| Grand Place Mons, met het gothische stadhuis. |
Voor aap staan. Wat Monopoly niet vertelt is dat er achter een van z'n goedkoopste straten, Grand Place Mons, een bijzonder gezellige plek schuilt. Wie in Bergen relax wil onderuitzakken op een terrasje met pakweg een Belgisch biertje, is er op de juiste plek. Ik vind er een bloemlezing uit meer dan 5 eeuwen Bergense architectuur met als summum het gotische stadhuis uit 1477 dat, in tegenstelling tot de Sinte-Waltrudiskerk, wél een toren heeft. Hij werd er begin 18e eeuw opgezet en is het werk van Mathieu de Layens, de architect die ook voor het stadhuis van Leuven tekende.
 |
| Het 'Aapje van Bergen' bij het stadhuis. |
Nog een leuke extensie is de trapleuning met Sint Jorishelm en draak die kunstenaar Gérard Garouste er in 2006 aannaaide. Én het Aapje van Bergen, links van de toegangspoort van het stadhuis. Dit kleine beeldje is naar middeleeuwse traditie het stadsdier van Bergen en bevindt zich al sinds de 17e eeuw in de buurt van het stadhuis. Dat zijn apenkopje glanst komt omdat het, je raadt het al, geluk brengt voor al wie het met de linkerhand streelt. Anderen beweren, gelet op de hoogte waar het hangt, dat ongehoorzame kinderen er ten schande werden ondergezet. Voor aap staan heet dat dan. De nuchtere realiteit is dat het ooit als 'point de répère' (nulpunt) voor de landmeters van de Borinage diende.
"Op la Grand Place vind ik een bloemlezing uit meer dan 5 eeuwen Bergense architectuur met als summum het gotische stadhuis uit 1477."
 |
 |
| Mundaneum, door Google officieel erkend als z'n papieren voorloper. |
Google avant la lettre. Een museum waarvan de digitale generatie van vandaag raar opkijkt is het Mundaneum. Het werd door Google officieel erkend als z'n 'papieren voorloper' en door Unesco op de Werelderfgoedlijst gezet. Het idee voor Mundaneum ontstond in de 19e eeuw toen de Belgische juristen Paul Otlet en Henri La Fontaine, Nobelprijswinnaar voor de Vrede, hun krachten bundelden. Hun doel was om alle kennis van de wereld te klasseren volgens de Universele Decimale Classificatie (UDC), een systeem dat zij zelf hadden ontworpen. Hun immense collectie boeken, kranten, affiches en documenten kregen een onderkomen in o.a. het Brusselse Jubelpark. Het utopische plan om een Wereldstad te bouwen (Le Corbusier ontwierp er de plannen voor) werd in geen tijd achterhaald door de snelle technologische evolutie van hun tijd. Het nalatenschap van La Fontaine en Otlet werd ondergebracht in het prachtig art-decohuis in Rue de Nimy.
"Het Mundaneum werd door Google officieel erkend als z'n 'papieren voorloper."
 |
 |
| Beuax Art Mons: Botero 'Au-dela des Formes'. |
Voluptueuze vormen in het BAM. Sinds Beaux Arts Mons (kortweg BAM) een moderne make-over kreeg, baadt het museum in het licht. De vaste collectie bestaat uit meer dan 15.000 werken, voornamelijk uit de 20e eeuw. BAM wil ieder jaar uitpakken met minstens twee prestigieuze exposities en daarin slaagt het grandioos. Leuk detail: elke eerste zondag van de maand kan je het museum gratis bezoeken. Twee jaar geleden bezocht ik er 'Chirico en de Belgische surrealisten', dit keer is 'Au-dela des Formes' van Fernando Botero aan de beurt. Deze Columbiaanse schilder/beeldhouwer staat bekend om z'n opgezwollen figuren en dat zal ik geweten hebben.
 |
| Beaux Art Mons: Botero 'Au-dela des Formes' van Botero. |
Sinds zijn 'Mandoline' (met extreem klein klankgat) uit 1956 maakte Botero een lange evolutie door die de tentoonstelling nauwgezet volgt. Dat precolombiaanse kunst en Mexicaanse fresco's zijn inspiratiebronnen zijn is duidelijk, maar hij schuwde evenmin volkstaferelen en weet oude meesters vaak op een ludieke manier te kopiëren. Kunst kan volgens Botero de wereld niet veranderen, maar een ethische aanklacht zoals z'n 'Abu Ghraibgevangenis', een recenter werk dat ik er zie, is alvast een goeie start. 'Botero, Au-dela des Formes' kan je nog tot 30 januari '22 gaan bekijken.
"BAM wil ieder jaar uitpakken met minstens twee prestigieuze exposities en daarin slaagt het grandioos."
© TEKST & FOTO'S: W. GLADINES 2021
MONS PRAKTISCH:
Info over Mons: www.visitmons.nl en Wallonië: walloniebelgietoerisme.be
Mons Card: Handig voor wie Bergen (+ Borinage) voordelig en à la carte wil ontdekken is er de Mons Card. Tot 70% kortingen op musea, restaurants, bars en handelszaken. De Mons Card is geldig voor 24u (18€), 48u (26€) of 72u (34€). Te koop online, in de musea of bij de toeristische dienst van Bergen (Visit Mons, Grand-Place, 27). Ideaal voor een geweldig cultuurweekend in Bergen.
 |
| Mons Memorial Museum. |
Zeker doen: Het Mons Memorial Museum focust op de oorlogsperikelen van de stad vanaf de Middeleeuwen tot de 20e eeuw. Er wordt uitgebreid stilgestaan bij zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog, uit het perspectief van zowel de militairen als de lokale bevolking. Door hun getuigenissen beleef je dit oorlogsmuseum op een hele andere manier.
OVERNACHTEN:
Ik sliep in Martin's Dream Hotel in Bergen, een 4-sterrenhotel in het centrum van de stad, in een 19e eeuwse Gotische kapel. 62 Comfortabele kamers in 5 categorieën in een heel aangename setting. Het hotel heeft een spa en een restaurant, Bistro Martin, waar kwalitatief hoogstaande gerechten worden geserveerd. Uitgebreid buffetontbijt, vriendelijk en behulpzaam personeel.
ETEN & DRINKEN:
Brasserie L'Envers in Rue de la Coupe is een topadresje om een avond ongedwongen en lekker te tafelen. Er worden geraffineerde gerechten geserveerd in een moderne en ongedwongen setting. De kaart wisselt volgens de seizoenen en de beschikbaarheid op de markt. Er wordt met dagverse ingrediënten gewerkt. Vriendelijk personeel mét humor. Info & reservaties: www.lenversmons.be
La Corniche: gezellig en lekker Italiaans tafelen doe je hier in een wat excentriek en origineel interieur: www.lacornice.be
Geen opmerkingen